Na wstępie należy wskazać, iż prawo polskie odróżnia powództwo o ustalenie, że dana czynność jest bezskuteczna z mocy prawa od powództwa o uznanie czynności za bezskuteczną.
Zagadnienie to jest bardzo dobrze znane naszej kancelarii, albowiem jej prawnicy, zainicjowali proces sądowy zakończony orzeczeniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2015 roku (V ACa 859/14), który w pełni podzielił nasze stanowisko i stwierdził, iż na akceptację zasługuje bowiem pogląd, zgodnie z którym wytoczenie powództwa o ustalenie bezskuteczności upadłego na podstawie art. 127 i 128 p.u.in. (przep. wł: obecnie 126 i 127 p.u.) w odróżnieniu od skargi pauliańskiej, nie jest ograniczone żadnym terminem, bowiem powództwo to ma charakter ustalający (art. 189 k.p.c.).
Stanowisko Sądu Apelacyjnego w powyższym zakresie podziela również doktryna, uznając cytowany wyrok za słuszny (tak w komentarzu P. Zimmerman, Prawo upadłościowe Prawo restrukturyzacyjne, komentarz, wyd. 8, Warszawa 2024).
Sąd Apelacyjny wydając cytowany wyrok podzielił stanowisko Sądu I instancji – Sądu Okręgowego w Bydgoszczy, który z kolei podzielił stanowisko powoda – Syndyka Masy Upadłości reprezentowanego przez pełnomocnika z naszej kancelarii, stwierdzając, iż z powództwem z art. 127 ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku – Prawo upadłościowe i naprawcze (t.j. Dz.U. z 2012 roku, poz. 1112 z późn.zm.) syndyk może wystąpić w każdym czasie, i nie ma tu zastosowania ograniczenie, wskazane w art. 132 ust. 3 ustawy. Wskazuje na to treść przepisu art. 127 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są czynności prawne dokonane przez upadłego w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, którymi rozporządził on swoim majątkiem, jeżeli dokonane zostały nieodpłatnie (albo odpłatnie, ale wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego dla upadłego lub dla osoby trzeciej). Użyte w przepisie sformułowanie „są (…) bezskuteczne” wskazuje, iż z mocy samego prawa wskazane w nim czynności i we wskazanym terminie, są pozbawione skuteczności w stosunku do masy upadłości. Tym samym ewentualne powództwo, oparte na tym przepisie, nie zmierza dopiero do ukształtowania stanu faktycznego, ale jedynie zmierza do potwierdzenia czegoś, co już wynika z samego prawa. Wydane w takiej sprawie orzeczenie ma zatem charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny.
Artykuł 132 ust. 3 p.u., nie dotyczy więc roszczeń, o których mowa w art. 127 i 128 tejże ustawy. Stanowisko takie znajduje potwierdzenie w doktrynie. I tak przykładowo:
Terminy do dochodzenia bezskuteczności czynności prawnej. Dwuletni termin od daty ogłoszenia upadłości (do 3.1.1998 r. termin ten wynosił rok), tak jak i pięcioletni termin od daty czynności, przewidziany w art. 534 KC, odnosi się do powództwa o uznanie za bezskuteczną czynności prawnej, opartego na przepisie art. 531 KC. Nie obejmuje on natomiast powództw związanych z czynnościami prawnymi upadłego, które są bezskuteczne z mocy samego prawa (art. 127 i 128 PrUpN), w tych sprawach więc syndyk może wytoczyć powództwo także po upływie dwóch lat od daty ogłoszenia upadłości (zob. M. Allerhand, w: Komentarz, s. 191; Z. Świeboda, w: Komentarz, s. 87). (Prawo upadłościowe i naprawcze komentarz, Stanisław Gurgul, wydanie 7, s. 495);
Zgodnie z art. 132 ust. 2 nie można uznać czynności upadłego za bezskuteczną po upływie dwóch lat od ogłoszenia upadłości. Termin ten ma charakter materialnoprawny i nie podlega przywróceniu na podstawie art. 168 i n. k.p.c. Powyższy termin odnosi się do wytaczania powództw o uznanie czynności za bezskuteczną na podstawie art. 527 i n. k.c….Co się tyczy natomiast powództw o ustalenie bezskuteczności czynności upadłego na podstawie art. 127 i 128, to powszechnie przyjmuje się, że wytoczenie powództwa nie jest ograniczone żadnym terminem. Jest tak ze względu na fakt, że chodzi o bezskuteczność istniejącą z mocy prawa, a zatem powództwo ma charakter ustalający (art. 189 k.p.c.)(Komentarz do art.132 ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze Andrzej Jakubecki).
Powództwo więc wytoczone na podstawie art. 127 p.u. zmierza do potwierdzenia już wynikającego z prawa stanu i nie może być ograniczone żadnym terminem do dochodzenia.
Termin zaś wskazany w art. 132 ust. 3 jak wskazano w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29 kwietnia 2015 roku dotyczy innych powództw, a mianowicie opartych na treści art. 527 i następnych kc, gdzie przepisy prawa wymagają dodatkowo wykazania innych przesłanek ich ewentualnej skuteczności, nie dotyczy zaś powództwa z art. 127 ustawy, gdzie wyczerpano przesłanki swojej skuteczności, bez konieczności odwoływania się do przepisów ogólnych prawa cywilnego.
Jak wynika z powyższego oraz z wieloletniej praktyki ogromną różnicę odgrywa prawidłowe zdefiniowanie roszczenia, które pociąga za sobą, czy też nie, jego przedawnienie.
Jeśli zastanawiasz się, czy upadłość konsumencka jest dla Ciebie właściwym wyjściem, skontaktuj się z naszymi doradcami. Pomożemy Ci przeanalizować twoją sytuację finansową i doradzą, jak najlepiej poradzić sobie z długami. Oferujemy profesjonalne wsparcie na każdym etapie postępowania upadłościowego – od analizy dokumentów po reprezentację przed sądem.
biuro@staskiewicz-janczarek.pl
BYDGOSZCZ – ul. Paderewskiego 12/2
WARSZAWA – ul. Długa 16, Budynek B, II piętro
